Aziz Sancar’ın “beyin kanseri” üzerine yaptığı çalışma insanlar üzerinde test edilecek

Sancar, çalışmasını “heyecan verici keşif” olarak tanımladığı ilk açıklamasını 17 Şubat 2022 tarihinde yaptı. Laboratuvarında geniş kapsamlı çalışmalar yapan ve fareler üzerinde deneylerini sürdüren Sancar, geldiği bilimsel aşamaya ilişkin soruları yanıtladı.

Nobel Ödülü alan “hücrelerin hasarlı DNA’yı tamir ederek genetik bilgiyi nasıl koruduklarını moleküler düzeyde haritalayan” konu üzerinde 10 yıl çalıştığını belirten Sancar, bu bilgi birikimiyle farklı alanlarda da araştırmalarını sürdürdüğünü anlattı.

Moleküler biyolojide en yaygın olarak kullanılan kimyasal maddelerden biri olan EdU molekülünün hücre kültürüne konulmasıyla normal hücreleri ve kanser hücrelerini öldürebildiğini birkaç yıl önce bilim insanları tarafından bulunduğunu ancak çalışmaların ilerletilemediğini belirtti.

Beyin tümörlerinin, ölüm nedenleri arasında 10’uncu sırada yer aldığını belirten Sancar, mevcut kanser ilaçlarının bu tür kansere etki edemediğini çünkü “kan-beyin” bariyerini geçemediğini söyledi.

“KAN-BEYİN BARİYERİNİ GEÇİYOR”

Kanserli hastaların büyük çoğunluğunda kullanılan “Cisplatin” adlı ilacın bu bariyeri aşamadığını vurgulayan Sancar, EdU molekülünün beyne problem olmadan girebildiğini ve “Keşfimizde, ortaya koyduğumuz bileşen, beyne kolaylıkla giriyor ve kanser hücresini öldürüyor.” dedi.

Laboratuvar deneylerinin ardından fare deneylerine başladıklarını belirten Sancar, bu süreci şöyle aktardı:

“Üniversitelerdeki sinirbilim bölümleriyle işbirliği yaparak insan beyin tümör parçalarını alıp fare beyni dilimlerine koyarak gerçek yapıya benzer hücreler oluşturduk. Fare beyinlerine insan tümör hücreleri enjekte ettik ve EdU’nun beyin tümörlerine etkilerini inceledik. Farelerde, ilk başta mevcut ilaç daha iyi sonuç verirken, 30-40 gün sonra EdU molekülünün daha etkili olduğunu, bu seviyenin %25’e ulaştığını gördük. Mevcut ilaçlarla birlikte kullanıldığında ise sonuçlar daha iyi oldu.”

Toksisitesi ve hızlı bölünen hücrelere seçicilikle yaklaşımı düşünüldüğünde, EdU’nun kanser tedavisinde kullanılma olasılığının ortaya çıktığını bildiren Sancar, şunları söyledi:

“EdU’nun özellikleri, onu etkili bir beyin kanseri ilacının temeli haline getirebilir. EdU, hızlı bölünen kanserli beyin hücrelerini öldürebilirken, bölünmeyen sağlıklı beyin hücrelerini koruyabilir. Beyin kanserinde EdU, hayvanlarda çalışıyor, insanlarda kullanılabilmesi için iki yıl boyunca klinik deneylerde yan etkilerini araştırmamız gerekiyor. Bu süre boyunca EdU molekülünün insanlardaki yan etkisine odaklanmamız gerekecek. DNA onarımıyla ilgili bu yeni metodu, Türkiye’ye de aktarmak için de çabalıyorum.”